Khi nghe tiếng
chuông nhà thờ trên khắp nước Pháp cùng reo lên hôm 11 tháng 11 năm 1918, người
dân chợt tỉnh, biết mình còn sống . Tiếng chuông chào mừng đình chiến . Mọi
người bật khóc . Khóc vì mình còn đây . Khóc cho mọi thứ, cho bao nhiêu sanh
mạng, tất cả bị chôn vùi và sẽ chẳng bao giờ trở lại .
Về nhơn mạng,
có 18.591.701 vừa quân nhơn vừa dân sự . Nhưng thua Đệ II Thế chiến, sự thiệt
hại nhơn mạng mới khủng khiếp hơn, ước tính từ 50 tới 70 triệu người .
Hôm chủ nhựt
11-11-2018 nước Pháp tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Đệ I Thế chiến rất trọng thể .
TT. Macron mời Tổng thống, Quốc trưởng, Thủ tướng của 80 quốc gia tham dự . Lễ
cử hành trước Đài tưởng niệm Chiến sĩ vô danh tại Khải hoàn môn, Paris VIII .
Lễ bắt đầu
đúng 11 giờ, giờ mà lễ Đình chiến đã ký ở 100 năm trước . Nay nhà thờ cung đổ
chuông chào mừng đình chiến.
Riêng nhà thờ
Đức Bà của Paris thắp sáng đủ màu sắc khác nhau, với tiếng nhạc trổi lên liên
tục .
11 giờ sáng
cùng ngày, Thế Chiến Thứ Nhất chính thức kết thúc. Khu rừng trống Rethondes, ở
phía Đông -Bắc nước Pháp, năm 1922 được mang tên Allée Triomphale (Ngỏ Chiến thắng). Năm 1937 một bức tượng lớn
của tướng Foch được dựng lên chính tại nơi này. Ở giữa khu rừng Rethondes có
một tấm bảng khắc hàng chữ :"Nơi này ngày
11 tháng 11 năm 1918, những dân tộc tự do đã đánh gục đế quốc Đức kiêu
hãnh".
Toa xe lửa làm
nơi hội nghị Hòa bình có dấu ấn của tướng Foch sau đó được chuyển về Paris.
Năm 1940,Pháp
đầu hàng . Hitler ra lệnh đưa toa tàu nơi quân đội đồng minh đã buộc nước Đức
ký Hòa Ước năm 1918 từ Paris trở lại Rethondes. Ngày 21 tháng 6 năm 1940, Hitler bước lên toa tàu, ngồi vào
đúng chiếc ghế của tướng Foch đã ngồi năm xưa chủ trì ký hòa ước Đức thua cuộc
.
Từ đó tới nay,
chưa một lãnh đạo Đức nào đặt chân đến Rethondes. Phải đợi 100 năm sau kết thúc
Thế Chiến Thứ Nhất, thủ tướng Angela Merkel, nay là nguyên thủ nước Đức, người
đầu tiên trở lại khu rừng lịch sử đau thương ấy .
Trong bài diển
văn khai mạc, TT. Macron nhấn mạnh «Chuyển giao
lại cho con em của chúng ta cái thế giới mà các thế hệ trước đã mơ ước» .
Nhưng ông lo sợ ngày nay «những con
quỉ xưa lại xuất hiện trở lại» . Vì «Những
ý hệ mới đang chi phối các tôn giáo, lịch sử đang hăm dọa trở lại trên con
đường bi thảm … Mong rằng lễ kỷ niệm hôm nay sẽ mải mải không quên những tử sĩ
của chúng ta» .
Ông nói tiếp «Thế
giới của chúng ta đang bắt đầu một thời đại mới, bắt đầu một nền văn minh mới
đề cao những năng lực của con người » .
Ông nhắc lại chính lòng yêu nước đã thúc đẩy
người Pháp chiến đấu năm 1914, mà lòng yêu nước là thứ tình cảm thiêng liêng
đối nghịch với tinh thần quốc gia cực đoan .
Ông
không quên nhắc lại lời của Thủ tướng Georges Clémenceau «Là chiến sĩ của nhơn quyền, chiến sĩ của tự do, nước
Pháp sẽ tiếp tục và bao giờ cũng là người lính của lý tưởng».
Và «thanh
niên các tỉnh, thanh niên Hải ngoại, thanh niên của cả thế giới tới đây chết
cho những ngôi làng mà họ chưa kịp biết tên » !
Vài
chuyện cũng nên biết qua
Lễ kỷ niệm 100 năm đệ I Thế chiến, Pháp
mời Đại diện chánh phủ các nước tới tham dự lễ . Sáng nay, có Đại diện của 68
nước tới . Huê kỳ có TT. Donald Trump, Nga có TT. Vladimir Poutine, Úc có Tổng
Thống đốc Peter Cosgrove, LHQ có TThư ký Antonio Guterres, Đức có TTướng Angela
Merkel, Canada có TTướng Justin Trudeau, Liên Hiệp Âu châu có Chủ tịch Ủy Hội
Jean-Claude Juncker, … Và những người này sẽ là khách danh dự của Tổng thống
Macron trong bửa tiệc ở Điện Elysée .
Lực lượng an ninh bố trí dày đặt để bảo vệ
các yếu nhơn tham dự lễ . Tại Công trường Cộng hòa, Paris X, một nhóm tả khuynh
quá khích tổ chức biểu tình chống ông Trump . Cảnh sát đặc biệt để ý đến tổ
chức Black Bloc . Nhưng gần nơi cử hành lễ, ngay trên Đại lộ Champs-Élysée, lúc
quan khách tới, Hội tranh đấu nữ quyền Femen ra tay khuấy rối. Một phụ nữ cởi
bỏ y phục, đưa ngực trần, giăng tay chận xe của ông Trump tuy biết xe của ông
là loại xe bộc thép vô cùng kiên cố . Ông đi trể nên tới lễ đài bằng xe riêng
của ông . Dĩ nhiên vừa chạy ra giữa đường, người phụ nữ này liền bị cảnh sảnh
nhào ra ôm ngực, kéo ra ngoài . Cũng phải mất vài phút giằn co giữa hai bên .
Theo chương trình, khách tới Điện Elysée
trước và được ông bà Macron đón tiếp . Dừng lại ở đó cho tới lúc gần 11 giờ,
được Bus chở tới lễ đài . Nhưng ông Tổng thống Huê kỳ tới trể sau cùng . Ông
không tới Điện Elysée như những người khác mà tới thẳng chổ làm lễ một mình . Người
thứ nhì cũng đi trể như ông, nhưng tới trước ông một chút, đó là ông Tổng thống
Nga . Ông Poutine đi cô đơn một mình . Trông thật tội nghiệp !
Trước lễ đài còn mươi thước, tất cả đều đi bộ
dưới trời mưa khá nặng hột, tới khán đài và ngồi vào chổ của mình .
Hôm ấy,
trước tiền đường Tòa Thị chánh Paris, chánh quyền đặt 94 415 bông
Primevères và Pensées tượng trưng cho 94 415 người dân Paris đã chết trong
trận Đệ I Thế chiến . Tới 18 giờ, tên của họ sẽ lần lược hiện trên màn ảnh lớn
của Tòa Thị chánh để người dân ngày nay biết và vinh danh họ .
Lễ ở Khải
Hoàn môn vừa kết thúc,tiếng kèn Đình chiến thổi lên, 130 quan khách đứng lên
trở lại Điện Elysée dự đại yến . Nhưng lối bốn mươi phu nhơn được đưa qua Điện Versailles dự tiệc
trong Salon Vénus (Phòng Vệ nữ) . Thực
đơn giống y như ở Elysée .
Trong chương trình có dự định đi
thăm viếng nghĩa địa Bois Belleau trong tỉnh Aisne, cách Paris chừng 150 km về hướng Đông-Bắc, nơi an nghĩ lính
Huê kỳ tử trận, nhưng tới giờ chót, ông Trump hủy bỏ do thời tiết quá xấu, đi
bằng trực thăng thấy không an toàn .
Sự thay đổi bất ngờ này cũng là đề
tài để ông bị phê phán với nhiếu lý do phức tạp !
Ấn, Úc và Tân- Tây-lan cử hành lễ Đình
chiến
Những thuộc
địa củ của Anh cũng cùng nhau tổ chức lễ Đình chiến vì đều có tham dự thế chiến
.
Ở
Tân- đề-ly (New Delhi), dân chúng khá đông tham dự lễ tổ chức rất long trọng
để tưởng niệm những người phụ nữ và đàn ông đã bỏ mình trong chiến tranh 14-18
. Tiếng kèn réo rắc trong buổi lễ ở nghĩa trang quân đội Đề-ly . Có tất cả 1,3
triệu người dân Ấn bị đi lính . Và có 74 000 tử trận .
Ở Canberra , Thủ
tướng Úc, ông Scott Morrison nhắc lại sự hi sanh của đồng bào của ông ở Miến
nam nước Pháp . Trong trận Thế chiến I, nước Úc có 400 000 người nhập ngũ,
hết 300 000 tham chiến ở hải ngoại, có 62 000 người tử vong . Lúc bấy
giờ Úc chỉ mới có 5 triệu dân .
Tân-Tây-lan
cử hành lễ bằng 2 phút mặc niệm vào đúng 11 giờ sáng cùng ngày . Tiếp theo là
100 phát đại bác hướng ra biển Wellington trong lúc đó, trên cả nước, nhà thờ
đổ chuông, các cơ quan cứu cấp hụ còi, người đi đường nhận còi xe inh ỏi .
Những người lính Đông
dương
Trước đây, khi Tây đánh giặc thường
không thiếu lính người Việt nam trong quân đội . Cả trong 2 trận thế chiến
. Lính Việt nam trong Đệ II Thế chiến ít hơn vì Đức thua trận sớm nên chưa kịp
tới . Trong ĐỆ I Thế chiến, thanh niên Việt nam bị bắt đi lính tới 93 000
người . Phân nữa số này chiến đấu trên chiến trường .
Sự đóng
góp xương máu của họ cho Pháp được ghi ở Vườn Nông học Nhiệt đới Paris (Jardin d’Agronomie
Tropicale de Paris) trong
rừng Vincennes . Ngoài
ra, ở Pháp còn có 6 công trình Kỷ niệm về người Lính đông dương ở Marseille -
Aix-en-Provence, ở Montpellier, ở Tarbes, ở Bergerac và ở Toulouse.
Theo sử
gia Pierre Brocheux (Thu Hằng,rfi), nhiều
lính Đông Dương có mặt trong các đơn vị chiến đấu không chỉ ở Pháp, mà sau đó,
họ còn được đưa tới các nước vùng Balkan để chiến đấu chống quân Bulgari, đồng
minh của Đức, và chống lực lượng Bôn-sê-vic (cộng sản Đệ III sau này) vào năm
1917, lúc diễn ra Cách Mạng Bôn-sê-vic Nga lan sang vùng Trung Âu và Balkan.
Ngoài ra,
lính Đông Dương còn được đưa tới phía Bắc Syrie- Liban đánh với người Druze gốc
Ả Rập theo đạo Hồi . Pháp được ủy quyền quản lý Liban và Syrie, cùng lúc với
việc Anh Quốc được quản lý Palestine, Jordanie, có nghĩa là Pháp-Anh chia sẻ
việc cai quản một phần đế chế Ottoman ngày trước. Người Druze nổi dậy vào
khoảng năm 1925 khi các đội quân Pháp đến Trung Đông, mà người ta vẫn gọi là «
Cuộc nổi dậy của người Druze », kéo dài khoảng 2-3 năm. Và lính Đông Dương được
cử đến đây để đánh người Druze.
Trên mặt
trận Balkan, tất cả sĩ quan Pháp đều đánh giá lính Đông Dương là những người
lính giỏi, làm tròn nhiệm vụ . Ngoài ra, họ còn được gửi đến Vladivostok . Khi
Lénine dùng bạo lực cướp được chánh quyền cách mạng dân chủ năm 1917, phe
Bôn-sê-vic lên nắm quyền và thành lập nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Xô Viết
Liên Bang Nga. Lính Đông Dương có mặt tại Vladivostok để chống phe
Bôn-sê-vic, trong đạo quân viễn chinh quốc tế gồm người Anh, Pháp, Mỹ, Nhật.
Trong thư
từ còn lưu giử, những người lính Đông dương này có người than phiền đời sống
cực kỳ gian khổ, họ bị bạc đải, đối xử hà khắc ; có kẻ lại hài lòng vì họ
được người Pháp chiêu đải thân tình, coi họ như con em trong nhà . Không ít
người, sau chiến tranh, chọn ở lại Pháp, lập gia đình với các cô đầm tóc vàng .
Tuy nhiên,
cũng có rất nhiều bức thư cho thấy, một cách chung chung, rất nhiều người Việt
nam, vì là người dân của một xứ bị đô hộ, mong Pháp thua trận. Nhưng khi Đức
thất bại, người ta nhận thấy là lính Đông Dương không thể hiện niềm vui, nhưng
một-hai năm sau đó, họ cũng thừa nhận là Pháp đã chiến thắng.
Nghĩa trang Bagneux, ngoại ô phía Nam Paris (BNF/Agence
Meurisse)
Diển
đàn Paris Hòa bình
Đúng 15 giờ 30, Diển đàn Hòa bình khai mạc .
Hơn sáu mưoi chánh khách thế giới rời Điện Elysée tới Nhà Hội Villette ở Paris
XIX .
Diển đàn Paris Hòa bình được quan niệm là nơi
bênh vực chủ trương đa văn hóa . Đại diện các chánh phủ trên thế giới sẽ hẹn gặp nhau mỗi năm một lần .
Thủ tướng Đức Angela Merkel được mời
phát biểu đầu tiên . Bà cho rằng «tình hình thế giới hiện nay rất đáng lo : Hợp tác quốc
tế, bảo đảm quân bình quyền lợi các quốc gia và kể cả dự án hoà bình ở châu Âu
cũng bị thách thức vì chủ nghĩa dân tộc một chiều».
Không trực tiếp công kích một nước nào, Mỹ,
Nga hay Trung Quốc, thủ tướng Đức khuyến cáo hảy quan tâm và ứng sử đúng
mức «những
hành động đơn phương bất chấp những cam kết đa phương và song phương, những mưu
toan làm tê liệt Liên Hiệp Quốc» . Bà nhấn mạnh «Phá hủy một định chế quốc tế thì dễ, nhưng xây dựng
thì rất khó» .
Tiếp lời thủ tướng Đức, Tổng thư ký Liên Hiệp
Quốc Antonio Guterres lưu ý những yếu tố hiện nay « dường như » đang đưa thế
giới «trở lại thập niên 1930», thời kỳ trước Thế Chiến Thứ Hai. Những yếu tố đáng ngại đó là «khủng hoảng tài chánh 2008», là «các cuộc bầu cử ở hai bên bờ Đại Tây Dương trong năm
2016», hàm ý nói đến sự
kiện Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ và sự thắng thế của các đảng bài ngoại
tại châu Âu.
Theo tổng thư ký Liên Hiệp Quốc «một xã hội bị phân cực, nền tảng dân chủ và Nhà Nước
thượng tôn pháp luật bị sói mòn, quan niệm sai lầm về bản sắc dân tộc, thái độ
khinh thường các nguyên tắc dân chủ là « liều thuốc độc » đánh vào chủ nghĩa đa
phương» .
Phát huy một thế giới hoà bình, đa phương
cũng là thông điệp của tổng thống Pháp Emmanuel Macron vài giờ trước đó tại
Khải Hoàn Môn, Paris.
Nguyễn thị
Cỏ May
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire