Theo Hiệp hội
Lúa gạo Hoa Kỳ (The USA Rice Federation), chúng ta chớ nên quá lo ngại về sự hiện
diện của arsenic trong thực phẩm. Theo tổ chức trên thì arsenic là một thành phần
trong thiên nhiên trong đất và nước. Tất cả thực vật khác đều hấp thụ chất nói
trên;
Vấn đề arsenic
có trong thiên nhiên không đồng nghĩa là an toàn cho cây trồng. Chất arsenic vô
cơ (inorganic arsenic), được thấy hiện diện nhiều nhất trong gạo. Arsenic là một
trong số hóa chất thuộc nhóm có thể gây ra ung thư. Đó là ung thư bọng đái, phổi
và da. Người ta cũng nghi ngờ arsenic cũng có tiềm năng gây ung thư gan, thận,
và tiền liệt tuyến (prostate).
Vào tháng 11/2012, Báo cáo Người Tiêu
dùng Hoa Kỳ (Consumer Reports - CR) khuyến cáo cho thấy rằng khẩu phần ăn của một
số nhãn hiệu gạo và các sản phẩm thực phẩm làm từ gạo đã vượt quá giới hạn thạch
tín mà New Jersey áp dụng cho một lít nước uống là 5 ppb/L.
Sự so sánh giữa
thực phẩm với nước không phải là hoàn hảo, nhưng thự c sự việc so sánh đó có
phù hợp với thực tế hay không?
Và, thật không
may cho chúng ta là cho đến hôm nay (2020) Hoa Kỳ chưa đặt ra tiêu chuẩn quốc
gia nào về arsenic trong thực phẩm cả mà chi đưa ra tiêu chuẩn cho nước uống là
10 ug/l (10 ppb). Báo cáo Người Tiêu
dùng đã tìm thấy các mức độ khác nhau của thạch tín trong hơn 200 mẫu sản phẩm
gạo, từ ngũ cốc lạnh như Rice Krispies, nơi các nhà nghiên cứu tìm thấy
85 đến 90 ppb, đến bánh quy giòn (cracker), đồ uống làm từ gạo và ngũ cốc
gạo cho trẻ sơ sinh, nơi có dấu vết của thạch tín nằm trong phạm vi 150-250 ppb.
Lúa được trồng ở “điểm kết nối” giữa sự ô nhiễm môi trường và sự an toàn thực
phẩm.
Các thử nghiệm của
FDA xác nhận trên 1.300 mẩu gạo và sản phẩm từ gạo và đưa ra kết quả dưới đây
sau các phản ảnh trước đây của CR.
Kết luận của FDA
đối với người tiêu dùng:”Ăn ít gạo hơn và thay đổi phương pháp chế biến gạo
nguyên hạt để loại bỏ nhiều asenic hơn”. Và lời khuyện thực tế nhứt của FDA
là:” Người lớn nên ăn không quá 1/2 đến 2 chén cơm mỗi tuần, và
trẻ em ít hơn một nửa”. (Như vậy, đối với
dân Á châu, gạo là món ăn chính cung cấp carbohydrate cho cơ thể, làm sao hạn
chế xuống đến mức như FDA khuyến cáo?)
Còn Liên đoàn
Lúa Gạo Hoa Kỳ, đại diện cho những người trồng lúa, cho biết họ ủng hộ nỗ lực của
chính phủ liên bang trong việc xem xét vấn đề này. Tuy nhiên, theo Stacy
Fitzgerald-Redd, Giám đốc truyền thông của Liên đoàn cho biết hiện nay
chưa có đủ tin tức khoa học để thiết lập cho một tiêu chuẩn riêng biệt cho gạo:”Tại
thời điểm này, chúng ta cần thu thập thêm bằng chứng khoa học để xác định tiêu
chuẩn của arsenic”.
1 -
Arsenic từ đâu đến
Arsenic có thể
vào trong đất và nước do sự biến đổi của một số khoáng sản có chứa arsenic.
Nhưng theo Federal Agency for Toxic Substances and Disease Registry thì thật sự chính con người mới là thủ phạm làm
gia tang arsenic trong môi trường tại Hoa Kỳ…
Mỹ dẫn đầu trong
việc xử dụng arsenic trong canh nông và kỹ nghệ. Mặc dù đã bị ngăn cấm từ 1980,
thuốc trừ sâu có chứa hỗn hợp arsenate chì (lead arsenate) vẫn tồn tại lâu
dài trong đất tại
các vùng canh tác nông nghiệp. Ngoài ra, arsenic cũng còn được trộn trong thức
ăn hổn hợp để thúc đẩy gia súc tăng trọng nhanh. Gạo không phải là nguồn
arsenic duy nhất trong thực phẩm. Năm 2009, US
EPA cho biết gạo chỉ chiếm 17% nguồn arsenic từ dinh dưỡng mà thôi. Gạo đứng
hàng thứ ba sau trái cây – nước ép trái cây (18%) và rau cải (24%).
Cereal là mối
quan tâm của nhiều gia đình tại Hoa Kỳ. Đây là loại thực phẩm rất phổ thông của
trẻ em ở khoảng tuổi từ 4-12 tháng. Tại Hoa kỳ, các nhãn hiệu như Gerber,
Smart Nourish Organic Brown Rice cereal, Earth’s Best Organic Whole Grain Rice
cereal có chứa những hàm lượng arsenic đáng ngại.
Theo khuyến
cáo, để giảm arsenic, cha mẹ chỉ nên cho các cháu ăn 1 lần (serving)/ ngày mà
thôi. Và phần còn lại cho ăn thêm những thực phẩm làm từ lúa mì, yến mạch
(oatmeal) và bắp. Tất cả đều là những sản phẩm có chứa tương đối ít arsenic hơn
gạo.
Hai phân tích
riêng biệt, một của Consumer Reports và một của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược
phẩm - FDA, đã làm tăng lên sự lo ngại rằng chúng ta có thể đang đưa quá nhiều
chất gây ung thư cho con người như Arsenic vào thói quen ăn uống. Và dựa trên
những phát hiện trên, Consumer Reports đang kêu gọi FDA đưa ra các tiêu chuẩn
liên bang về thạch tín trong gạo. Và cơ quan này hiện đang cân nhắc các lựa chọn
trong việc định chuẩn cho Arsenic trong gạo.
2 - Làm sao giữ được gạo an toàn?
Gạo có xu hướng
hấp thụ nhiều arsenic từ môi trường hơn các cây ngũ cốc khác, tùy thuộc vào loại
gạo và phương pháp trồng. Arsenic trong gạo cũng có khuyh hướng độc hại hơn các
cây trồng khác vì phần lớn chứa arsenic vô cơ. Nó có khả năng làm tăng nguy cơ
bệnh tật ở người, bao gồm cả ung thư.
Nhưng, điều này
không có nghĩa là bạn không nên ăn cơm. Bạn có thể thưởng thức cơm như một phần
của cách ăn uống lành mạnh, cân bằng.
* Có các mức
tối đa đã được khuyến cáo (nhưng chưa có quy định rõ ràng) trong luật về chất
gây ô nhiễm về mức arsenic vô cơ cho phép trong gạo và các sản phẩm từ gạo. Các
mức nghiêm ngặt hơn được đặt ra cho thực phẩm dành cho trẻ con.
* Các nhà sản xuất
có trách nhiệm bảo đảm thực phẩm mà họ sản xuất là an toàn và có hàm lượng
arsenic thấp nhất có thể đạt được một cách hợp lý.
Trẻ nhỏ và sữa gạo,
nước vo gạo thường được dùng để pha nước uống có thể dùng thay thế sữa. Để giúp
giảm bớt sự phơi nhiễm, không nên cho trẻ nhỏ dưới 5 tuổi uống sữa gạo để thay
thế cho sữa mẹ, sữa bột dành cho trẻ sơ sinh, hoặc sữa bò.
Điều này là do,
so với những người tiêu dùng khác, trẻ con có khuynh hướng uống nhiều sữa hơn
và có trọng lượng cơ thể thấp hơn do đó, nguy cơ bị nhiễm độc có tỷ lệ cao hơn
người lón.
Có một số lựa chọn
thay thế phù hợp với trẻ con bị dị ứng, không dung nạp sữa bò, hoặc nước đậu
nành. Bậc cha mẹ trong trường hợp nầy cần phải nói chuyện với chuyên gia y tế
như bác sĩ hay chuyên gia dinh dưỡng để tìm một loại sữa thay thế phù hợp cho
con mình.
FDA đã ban
hành hướng dẫn cho ngành công nghiệp để không vượt quá mức arsenic vô cơ 100
ppb trong ngũ cốc gạo dành cho trẻ sơ sinh. Để hỗ trợ mức chuẩn này, FDA đã tiến hành đánh
giá rủi ro và xác định rằng việc thiết lập mức 100 ppb có thể làm giảm nồng độ
trung bình của arsenic vô cơ trong ngũ cốc dành cho trẻ sơ sinh làm từ gạo lứt
(brown rice) từ 119,0 ppb xuống 79,0 ppb và gạo trắng (white rice) cho trẻ sơ
sinh từ 103,9 đến 83,5 ppb.
3 – Gạo Việt
Nam
Theo báo Phự nữ
Thành phố ở Sài Gòn, sau khi Cục An toàn Thực phẩm thuộc Bộ Y tế có văn bản đề
nghị Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, Bộ Nông nghiệp phối hợp
triển khai gấp việc kiểm tra, xác minh một tin gây xôn xao dư luận, rằng nhiều
sản phẩm gạo bị trộn hóa chất tẩy trắng và hương liệu tạo mùi thơm, người tiêu
dùng rất lo lắng, không biết làm cách nào để bữa cơm hàng ngày của gia đình
mình thật sự an toàn.
“Người tiêu dùng
truyền nhau thông tin các nhà máy xay xát mua lúa về, do phải tích trữ một thời
gian nên khi xay xát sẽ không còn được mùi thơm như ban đầu. Vì thế, những nơi
này cần tạo lại mùi hương cho gạo bằng các loại hóa chất tạo mùi thơm. Trên thực
tế, chỉ cần dạo một vòng chợ Kim Biên, ai cũng có thể mua nhiều loại hóa chất,
với đủ hương vị, từ dạng dung dịch nước đến dạng bột mang hương lài, hương nếp...
với giá rẻ bèo vài chục ngàn/ lít. Muốn gạo trắng tinh thì có sẵn bột tẩy trắng.
Đó là chưa kể, gạo bị mốc, kém chất lượng cũng được tạo màu, đánh bóng và tạo
mùi, biến thành gạo mới.
Nhiều cửa hàng
kinh doanh gạo còn xịt trực tiếp thuốc diệt côn trùng, thuốc hút ẩm công nghiệp
vào gạo để bảo quản. Đó là chưa kể, nhiều cửa hàng đã pha trộn hóa chất giúp gạo
nở gấp đôi khi nấu. Những nơi bán cơm ký hoặc tiệm cơm bình dân bán số lượng
nhiều rất ưa chuộng loại gạo này…”
Còn gạo Việt
Nam tại hải ngoại thì sao?
“Một điều đáng mừng
cho người Việt hải ngoại là gạo Việt Nam bắt đầu xuất hiện lần đầu tiên trên thị
trường Hoa Kỳ từ tháng 4/2014, nhưng chất lượng và giá cả kém hơn gạo Thái Lan
(từ 10-45 đô la/kg), với 3 nhãn hiệu: Gạo thơm thượng hạng Bạc Liêu, Gạo thơm
thượng hạng 3 Miền và Việt Nam Jasmine ricet tại miền Nam California. Phản ứng
sơ khởi của giới tiêu thụ Mỹ cho biết chất lượng gạo Việt Nam không bằng gạo
Thái Lan, loại gạo sau này hiện chiếm thị phần to lớn tại Mỹ (hơn 80%).
Theo FAO tiên
đoán, sau khi xuất cảng được 6,2 triệu tấn gạo trong 2014, Việt Nam có thể xuất
khẩu 6,9 triệu tấn gạo trong 2015 do được mùa năm trước, phần lớn chuyển đến
các nước nhập cảng quan trọng như: Trung Cộng, Philippines và Đông Nam Á. Thái
Lan sẽ tiếp tục vai trò dẫn đầu xuất khẩu gạo thế giới ở tầm mức cao hơn, khoảng
11 triệu tấn gạo, do họ còn gạo tồn kho khá lớn…
Trong năm 2019,
Việt Nam xuất cảng 7,58 triệu tấn gạo, giảm 32% so với năm 2018 về lượng và giảm
25% về giá bán so với năm trước. Việt Nam hy vọng xuất cảng 7-8 triệu tấn gạo
trong năm 2020, với tổng giá trị 4,2 tỷ USD, tương đương chỉ tiêu của Bộ Thương
mại.
4 - Làm
cách nào để giảm bớt arsenic trong gạo?
Danh sách các sản
phẩm chứa lượng Arsenic cao hay thấp dưới đây:
• Gạo Basmati có
hàm lượng arsenic thấp hơn các loại gạo khác.
• Gạo lứt (Brown
rice) thường chứa nhiều thạch tín hơn gạo trắng vì As được tìm thấy trong lớp vỏ
trấu, không được loại bỏ trong gạo lứt.
• Cho dù gạo
được trồng theo phương pháp hữu cơ hay thông thường đều không có tác động đến mức
arsenic trong gạo.
• Bánh gạo và
bánh quy giòn (Rice cakes and crackers) có thể chứa hàm lượng cao hơn gạo được
nấu chính (cơm).
• Mức arsenic được
tìm thấy trong sữa gạo (nước cơm) cao hơn nhiều so với lượng thường được cho
phép trong nước uống (10 ppb).
Phần lớn
arsenic trong gạo có thể được loại bỏ bằng cách rửa kỹ hạt trước khi nấu. Đó là
một thực tiễn đã được quan sát được từ cách nấu cơm và “vo gạo” trong nước nhiều
lần.
Một số đầu bếp phản đối việc súc rửa vì cho rằng rất nhiều khoáng chất bị mất
đi khi “vo” nhiều lần. Ở một đất nước mà gạo được bán theo kilo trong các thùng
mở để hạt chưa nấu chín tiếp xúc với bụi và vi khuẩn do côn trùng và cung cách
thanh lọc của con người, không có cách nào chúng ta nấu cơm mà không rửa sạch
trước khi nấu với ít nhất ba lần thay nước.
Vì không có cách
nào để chắc chắn rằng gạo được sử dụng trong các sản phẩm gạo chế biến (bao gồm
cả ngũ cốc gạo và thức ăn cho trẻ em) đã được tráng kỹ trước khi chế biến hay
chưa, tốt nhất là bạn nên tránh xa các sản phẩm trên.
Hiện nay,
các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, nấu cơm bằng cách xả (vo) qua nhiều lần
bằng nước nóng có thể loại bỏ nhiều arsenic tích trữ trong ngũ cốc, một mẹo có
thể làm giảm mức độ chất độc hại trong gạo, một trong những loại thực phẩm phổ
biến nhất thế giới.
Dưới đây là những
cách khác bạn có thể hạn chế sự tiếp xúc của mình với “gạo”
Thay đổi khẩu phần ngũ cốc của bạn!
Một cách rõ ràng
để tránh thạch tín trong gạo là: Ăn ít arsenic bằng cách thay thế nhiều loại
ngũ cốc khác như lúa mì, lúa mạch hoặc yến mạch. ...
5 - Thay lời
kết
Qua những ghi nhận
về sự hiện diện của arsenic trong gạo trình bày ở phần trên, chúng ta từ đó có
thể rút tỉa ra được vài điều sau đây:
Sự hiện diện của
Arsenic trong gạo trên thế gian nầy đã là một …tiền định rồi; (nhận định có vẻ
phản khao học quá!)
* Như vậy còn
hai (2) việc chúng ta có thể làm là hoặc không ăn gạo (không thể được), hoặc giảm
bớt ăn gạo (có tính khả thi cao đây);
Có thể kết
luận tổng hợp như sau:
* Giảm bớt ăn gạo;
* Vo gạo nhiều lần
như các đề nghị trên để tác arsenic ra khỏi gạo.
Hy vọng với cách
nhìn tổng hợp như trên sẽ giúp mỗi người trong chúng ta có thể “sống chung với gạo” được.
* Mai Thanh Truyết
Hội Bảo vệ Môi trường Việt Nam
Mùa Lễ Tạ Ơn 2020
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire