Thay đổi Khí hậu Toàn cầu & China Covid-19
Tương tác như thế nào?
NASA Earth Observatory
images, based on data from the European Space Agency's Copernicus satellite,
show nitrogen dioxide emissions dramatically reduced over central China as the
coronavirus outbreak brought cities to a standstill.
NASA EARTH OBSERVATORY
NASA EARTH OBSERVATORY
Qua hình ảnh trên, trong
khi đại dịch China Coronavirus lên đến đỉnh vào giữa tháng hai ở Trung Cộng,
bầu trời Bắc Kinh Nitrogen Dioxide – NO2 giảm nhiều hơn so với bầu trời vào
tháng giêng trước đó. Đây là một chỉ dấu đầu tiên cho thấy mối liên quan giữa
Covid-19 và sự thay đổi khí hậu.
Mối liên quan/ảnh hưởng
trên như thế nào?
Khoa học chưa có lời giải
trong lúc nầy. Nhưng có điều chắc chắn là ngươi dân Bắc Kinh cảm thấy thoải mái
hơn khi nhìn bầu trời “sáng hơn” nhờ nCovi-19!
Từ hơn một tháng qua, kể
từ khoảng giữa tháng 2, 2020, hầu hết các quốc gia phát triển và đang phát
triển đều “bế quan tỏa cảng” và người dân đều bị “cấm túc” ở nhà, ngoại trừ một
số dịch vụ cần thiết. Mọi phương tiện có thể ảnh hưởng lên việc phát thải khí
carbonic CO2 ra ngoài không khí đều bị hạn chế đến mức tối đa, từ đường bộ,
đường sông, đường biển ngay cả đường hàng không đều bị tê liệt. Nhà máy sản
xuất hàng hóa kỹ nghệ và tiêu dùng hầu như không còn hoạt động nữa.
Phải chăng Covid-19 giúp
cho việc thực thi các kết ước trong Thượng đỉnh COP15 tại Paris năm 2015 về
việc hạn chế việc phát thải khí CO2 trên toàn cầu cho dến năm 2100 nhằm giữ
nhiệt độ bầu khí quyển không tăng >10C ?
1 - Thế giới đảo lộn vì Covid-19
Sự hiện diện của dịch bịnh
làm đảo lộn cả thế giới qua việc “cách ly tại gia”. Ở Hoa Kỳ, người dân ở nhiều
tiểu bang bắt đầu có phản ứng và biểu tình phản đối việc cấm cản nầy và cho
rằng chính quyền Mỹ vi phạm nhân quyền dựa vào quyền tự do đi lại. Và còn nhiều
biện pháp khác nữa do dịch Covid-19 như hàng quán bị đóng cửa, nhiều dịch vụ
cho sinh hoạt của người dân bị hạn chế hay cấm đoán càng làm cho lòng bất mãn
của dân chúng càng lên cao.
Nói chung là cả thế giới
đang bị “giam lỏng/ở tù” ngay tại chính căn nhà ở của mình. Trong thời hạn bao
lâu, không ai biết cả? (Giống như thời xã nghĩa, “quân dân cán chính” miền Nam
bị miền Bắc CS nhốt vào trại tập trung trong rừng thiêng nước độc vô hạn định
không biết khi nào mới được thả ra vậy…!)
Theo một bài viết trên
nhật báo Đức Süddeutsche Zeitung, một kỷ nguyên ‘‘không tiếp xúc’’ là ‘‘không
thể tránh khỏi’’. Một bài viết khác trên Washington Post thì nhấn mạnh, đối
diện với thảm họa kinh hoàng, với bao người thiệt mạng do virus, thì ‘‘lối sống
chắc chắn sẽ bị đảo lộn hoàn toàn’’. Cây viết Kourlas, trên New York Times,
hình dung lối sống mới với nhiều chất thơ, khi quan sát những cảnh tượng hoàn
toàn mới mẻ trên đường phố New York, khi cách ly xã hội là điều bắt buộc, mỗi
người như trở thành một diễn viên múa, với những chuyển động lạ kỳ, tránh mọi
tiếp xúc với người khác. Những cảnh tượng, theo tác giả, mang lại một vẻ đẹp lạ
thường.
Câu hỏi được đặt ra là tất
cả biện pháp kể trên nhằm ngặn chặng dịch China Covid-19 có ảnh hưởng gì đến sự
thay đổi khí hậu toàn cầu chăng?
Hoặc sự giảm thiểu phát
thải khí CO2 ra ngoài không khí có đáp ứng được những yêu cầu của Thượng đỉnh
COP15 tại Paris không?
Bài viết nhằm đưa ra những
sự kiện thu thập trong suốt thời gian nầy và có vài nhận xét về mối tương tác
giữa dịch Covid-19 và sự thay đổi khí hậu.
2 - Tâm lý người dân hiện
tại
Tất cả chúng ta đều có vai
trò và dự phần ít nhiều vào cuộc đại dịch nầy. COVID-19 và các tác động gây
chết người của nó là một hồi chuông cảnh tỉnh để các nhà khoa học chú ý đến và
cảnh báo về biến đổi khí hậu. Tình trạng khẩn cấp về sức khỏe do sự thay đổi
khí hậu có thể chưa xảy ra với chúng ta rõ ràng như COVID-19, nhưng việc hành
động nhằm truy tìm biện pháp cứu chữa cũng rất cấp bách.
Ngay khi khoa học đề ra
khả năng tiến tới các giải pháp dài hạn, cần đẩy mạnh và yêu cầu chính phủ,
doanh nghiệp và truyền thông chú ý đến những gì các chuyên gia về khí hậu và
sức khỏe khuyến cáo: - Nhu cầu khẩn cấp cần năng lượng biến đổi, - Giao thông,
cơ sở hạ tầng, y tế công cộng và các chính sách khác điều nhắm tới việc bảo vệ
sức khỏe và sự an toàn của người dân trong thời đại biến đổi khí hậu.
Đại dịch Covid-19 đã gợi
ra một phản ứng toàn cầu không giống như bất cứ điều gì chúng ta thấy trước
đây. Từ chính phủ và doanh nghiệp đảm nhận vai trò mới để đối phó với khủng
hoảng đến việc tổ chức lại hoàn toàn cách chúng ta làm việc, đi lại và giao
tiếp, chúng ta đã chứng kiến những thay đổi biến đổi không thể xuất hiện chỉ
vài tuần trước đo. Chi phí cho con người của đại dịch là khủng khiếp.
Qua đại dịch, một điểm son
cần nhấn mạnh là, người dân hợp chủng Hoa Kỳ tự động thể hiện tinh thần tương
thân tương trợ, tự động đùm bọc lẫn nhau thể hiện qua sự quan tâm – lòng trắc
ẩn – chia xẻ cùng nhau.
Phải chăng, đại dịch
Covid-19 chính là tiếng chuông cảnh tỉnh cho mỗi chúng ta?
3 - Tổ chức
Khí tượng Thế giới - World Meteorological Organization-WMO
Trong 50 năm kể từ Ngày
Trái đất – Earth Day đầu tiên (1970), hiện tượng thay đổi khí hậu đã tăng tốc,
đạt đến đỉnh cao kỷ lục nóng nhứt mới trong 5 năm qua. Xu hướng đó dự kiến sẽ
còn tiếp tục. Vì vậy, nhân nạn dịch, chính lá lúc các quốc gia cần thể hiện sự
đoàn kết và đồng loạt kích hoạt cho Hành động Khí hậu – Climate Action ngay sau
nạn dịch Covid-19.
Khi nền kinh tế toàn cầu
bắt đầu phục hồi từ Coronavirus mới, WMO hy vọng lượng khí thải sẽ trở lại bình
thường.
Vì sao?
Vì, Có thể có nhiều sác
xuất có sự gia tăng đột biến việc phát thải khí carbonic vì một số ngành công
nghiệp đã bị dừng lại, và nay phải tăng tốc năng suất để bắt kịp số lượng bù
đấp lại trong thời gian không hoạt động.
Dữ liệu mới nhất từ WMO
được công bố trùng với kỷ niệm 50 năm Ngày Trái đất, vào ngày 22 tháng 4 nầy,
cho thấy mức độ carbon dioxide (CO2) và các khí nhà kính khác trong khí quyển
đã tăng lên mức kỷ lục mới vào năm ngoái.
Mức độ carbon dioxide cao
hơn 18% từ 2015 đến 2019 so với năm năm trước đó, theo báo cáo của WMO, Global
Climate 2015-2019.
4 - Không khí sạch hơn
ngay cả ở hầu hết các thành phố ô nhiễm
Sự việc giảm thiểu khi
thải CO2 có liên quan chặt chẽ với COVID, từ đó, ảnh hưởng tích cực lên việc
ngăn chặn biến đổi khí hậu theo lời của Ts. Taalas, người đứng đầu cơ quan thời
tiết của Liên Hiệp Quốc. Nhưng, dự kiến giảm phát thải khí nhà kính lại gây ra
một mâu thuẫn lớn trong trường hợp nầy (do Covid-19) làm cho cuộc khủng hoảng
kinh tế toàn cầu hiện đang xảy ra. Đó cũng là hai mặt của một vấn đề.
Trong giai đoạn nầy, thiết
nghĩ cũng cần nhấn mạnh sự cải thiện đáng kể về phẩm chất không khí ở các thành
phố lớn và các khu vực công nghiệp hóa ở một số nơi trên thế giới, người đứng
đầu WMO lưu ý rằng đây là trường hợp Trung Cộng, ở Ấn Độ và cũng ở Thung lũng
Po ở phía bắc Ý, một trong những khu vực ô nhiễm nhất ở châu Âu. Và Paris cũng
không là một ngoại lệ!
Giảm thiểu biến đổi khí
hậu là một vấn đề sống còn của thế giới.
Với thực tế trong 50 năm
qua đã chứng kiến các chỉ dấu vật lý của biến đổi khí hậu - và tác động của
chúng - đang ở mức nguy hiểm, Tổng thư ký WMO nhấn mạnh rằng trừ khi thế giới
thực sự có thể giảm thiểu biến đổi khí hậu, việc nầy sẽ dần dần cải thiện tình
trạng sức khỏe toàn cầu. Từ đó, các vấn đề, đặc biệt là sự hiện diện của đói
nghèo và các quốc gia không có khả năng nuôi sống dân số sẽ dần dần được cải thiện
đáng kể…
Trong báo cáo mới nhất
cảnh báo về tác động của biến đổi khí hậu, cơ quan LHQ xác nhận rằng năm năm
qua là kỷ lục nóng nhất. Sự nóng lên này không đồng đều, với châu Âu chứng kiến
sự thay đổi cao nhất trong thập kỷ qua (khoảng + 0,50C ) và Nam Mỹ trải qua ít thay đổi nhất.
5 - Hệ quả của dịch ảnh hưởng lên phẩm chất không
khí và sự biến đổi khí hậu
Qua đại địch, phẩm chất
không khí đã được cải thiện phần lớn do sự bùng phát của coronavirus qua những
không ảnh dưới đây:
· Ở Hoa Kỳ: Qua không ảnh,
phẩm chất không khí ở miền Đông Bắc Mỹ giảm 30% vào tháng 3 (do nồng độ NO2)
với trước đó.
While the coronavirus has
had devastating impacts around the globe, it has also led to a decrease in air
pollution. In the northeastern United States, air pollution dropped by 30
percent in March, and countries like China and Italy have experienced similar
decreases.
· Ở phía Bắc nước Ý cũng
tương tự, vào giữa tháng 3, trong cơn cao điểm của dịch bầu trời sáng sủa hơn
một chút.
Mặc dù coronavirus đã có
những tác động tàn phá trên toàn cầu, nhưng nó cũng dẫn đến giảm ô nhiễm không
khí. Ở phía đông bắc Hoa Kỳ, ô nhiễm không khí đã giảm 30% trong tháng 3 và các
quốc gia như Trung Quốc và Ý đã trải qua những đợt giảm tương tự.
· Ở Trung Cộng: Vùng Đông
Bắc của Bắc Kinh trời cũng sáng sủa hơn vào lúc trung tâm dịch giữa tháng 2.
Các hình ảnh quan sát Trái
đất của NASA, dựa trên dữ liệu từ vệ tinh Copernicus của Cơ quan Vũ trụ châu
Âu, cho thấy lượng khí thải NO2 giảm xuống đáng kể ở miền Đông Bắc TC khi vụ
dịch coronavirus khiến các thành phố rơi vào bế tắc.
TS Campabell-Lendrum nói:
"Chúng tôi sẽ không bao giờ muốn nói diễn biến trong thời đại dịch là ổn,
vì mức tiêu hao về nhân lực và tài lực do COVID-19 là rất lớn".
Nhiều nhà khoa học đồng ý
rằng sự biến đổi khí hậu không gây ra Coronavirus - nhưng nó có thể giúp lan
truyền các đại dịch và bệnh trong tương lai. TS Campbell-Lendrum giải thích
rằng trong khi biến đổi khí hậu không liên quan trực tiếp đến nguyên nhân gây
ra Coronavirus, nhưng những thiệt hại mà chúng ta gây ra cho thế giới tự nhiên
sẽ khiến cho những căn bệnh này xuất hiện nhiều hơn và phúc tạp hơn.
Khí hậu ấm lên và sự thay
đổi thời tiết đột ngột ngày càng tăng trên toàn cầu làm cho việc truyền bệnh từ
mọi nguồn gốc trở nên dễ dàng hơn.
Để giảm cơ hội cho đại
dịch tiếp theo, Ông cho rằng phải cần bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến hành tinh
sống của chúng ta qua nhận định: "Thiệt hại môi trường nói chung dường như
đang gia tăng rủi ro về dịch bệnh trong quá khứ, và cũng có khả năng xảy ra đại
dịch trong tương lai sau khi chận đứng China Coronavirus lần nầy”.
Campbell-Lendrum lưu ý một
cách đúng đắn rằng cuộc khủng hoảng COVID-19 đã phơi bày sự thiếu chuẩn bị của
chúng ta đối với các đại dịch nói chung trên toàn thế giới.
Ông nói thêm, "Một
trong những điều đáng nói lên là chúng ta không nên thoát khỏi cuộc khủng hoảng
này theo cùng một hướng mà chúng ta đã đi ... Chúng ta nên suy nghĩ, liệu chúng
ta có thể bám vào một số những lợi ích môi trường mà chúng ta đang thấy trong
cuộc khủng hoảng COVID, như không khí sạch hơn. "
6 - Kết luận:
Qua cơn đại dịch, chúng ta
rút tỉa được những gì?
· Trước mắt, như đã nói ở
phần trên, phẩm chất không khí ở những nơi bị nhiễm dịch nặng trở nên tốt hơn;
· Lưu thông đường hàng
không, đường bộ, đường thủy, xử dụng năm lượng v.v…tất cả bị hạn chế hay ngưng
hẳn cũng góp phần vào việc giảm thiểu sự thay đồi khí hậu dù trong ngắn hạn;
· Một số tệ nạn xã hội như
trộm cắp, cướp bóc, hãm hiếp, bạo lực, xì ke ma túy giảm đáng kể;
· Tai nạn lưu thông hầu
như không có;
· Nhưng chưa có thống kê
nào cho thấy mức tiêu thụ lương thực trong thời gian “cấm túc tại gia” tăng hay
giảm? Điều nầy cũng dự phần vào việc thay đổi khí hậu toàn cầu…
Đúng về mặt nghiên cứu
khoa học xã hội, “hiệu ứng Covis-19” là một bài học
lớn cho những nghiên cứu về viễn tượng tương lai cho trái đất. GS Wharton
Howard Kunreuther tin rằng đại dịch mang đến cơ hội tăng cường nhận thức của
mọi người về một rủi ro lớn khác có thể xảy ra bất cứ lúc nào trên toàn cầu. Là
người Tổng Giám đốc của Trung tâm thanh lý rủi ro, các nghiên cứu của ông tập
trung vào những phương cách để quản lý tốt hơn các sự kiện có xác suất thấp
nhưng hậu quả rất cao, chẳng hạn như thiên tai hoặc bùng phát virus. Nền tảng
của nghiên cứu là khái niệm tăng trưởng theo cấp số nhân, được định nghĩa là
một mô hình dữ liệu tăng mạnh theo thời gian. Khi xem xét đường cong tăng
trưởng theo cấp số nhân của COVID-19, Kunreuther nhận ra có một khoảnh khắc từ
đó, có thể diễn giảng về sự nguy hiểm của biến đổi khí hậu.
Giống như việc truyền
coronavirus từ người sang người, biến đổi khí hậu đang diễn ra ở những mức tăng
nhỏ hơn có thể dễ dàng được bỏ qua cho đến khi có thể đo được các hiệu ứng tích
lũy như: - Nhiệt độ trung bình hàng năm, - Băng tan nhanh hơn, - Bão mạnh hơn
và thường xuyên hơn, - Cháy dữ dội hơn, - Hạn hán nhiều hơn và khắt nghiệt hơn,
- Các loài tuyệt chủng biến mất nhiều hơn.
Một khi các sự kiện trên
trở thành bất kiểm soát, việc chỉnh sửa trái đất sẽ không còn ý nghĩa gì khác!
Một khi các hiện tượng dự phần vào việc thay đổi khí hậu tăng trưởng theo cấp
số nhân chỉ là một phần của câu chuyện.
Nhưng để mọi người nhận ra
khả năng những điều trên xảy ra trong một khoảng thời gian, hoặc hơn nữa, những
điều tệ hại hơn nữa xảy ra trong 20 hoặc 30 năm tới cho trái đất, có lẽ lúc đó
đã muộn rồi.
Vì vậy, ngày hôm nay, và
bắt đầu ngay từ bây giờ, kinh nghiệm qua trường hợp đại dịch Coronavirus, chúng
ta cần lường trước cuộc khủng hoảng khí hậu và hành động nhanh chóng và quyết
liệt để giảm thiểu thiệt hại hơn nữa trước khi “các đại nạn” áp đảo chúng ta.
Tạp chí Le Point, Pháp
cũng kết thúc một bài phân tích Covid-19 với một sắc thái lạc quan, khi nhấn
mạnh là, thời đại chúng ta cho thấy, thường là sau mỗi lần trải qua chiến tranh
hay khủng hoảng, nền dân chủ, nhân quyền và hợp tác quốc tế lại được thiết lập.
Và sau mỗi lần rơi vào đại
thảm họa, nhân loại lại trở về tìm kiếm và nối lại sự thống nhất với tinh thần đoàn kết.
Đại dịch 2020 có thể là
khởi điểm cho việc tái xây dựng mối quan hệ quốc tế giữa các quốc gia với nhau.
* Mai Thanh Truyết
Ghi chú:
- Hình 1 – 2 – 3 – 4:
Hình ảnh biểu tượng trong thời gian Covid19 hoành hành;
- Hình 5 và 6:
Nồng độ khí NO 2 ảnh hưởng lên vùng Đông bắc Hoa Kỳ;
- Hình 7: Ảnh hưởng lên vùng Bắc Ý;
- Hình 8: Ảnh hưởng lên vùng Bắc Bắc Kinh.;
- Hình 9: Thiệt hại do sự thay đổi khí hậu ở Hoa Kỳ
năm 2018;
- Hình 10: Hình biểu tượng cho suy nghĩ khác biệt
của con người về ảnh hưởng của sự thay đổi khí hậu.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire